Zaovine

ZAOVINE se nalaze u Zapadnoj Srbiji, i administrativno pripadaju teritoriji opštine Bajina Bašta. Nalaze se u južnom delu planine Tare, u celini poznatoj kao „Ravna Tara“, i predstavljaju šumovito područje brdsko-planinskog karaktera, kao i sponu planine Tare sa Zlatiborskim masivom i Mokrogorskom kotlinom. Sastoje se od naselja Zaovine sa 28 zaseoka, jezera Zaovine i kanjona Belog Rzava. Minimalna nadmorska visina Zaovina je 784 metra, dok je maksimalna 1412 metara.

Zaovine su poznate kao mesto na kom je otkriven živi fosil biljnog sveta, čuvena Pančićeva omorika. U zaseoku Đurići, botaničar Josif Pančić otkrio je tu endemoreliktnu vrstu četinara. Zaovine su jedini dom Pančićeve omorike na serpentinitu, a na lokalitetu Kik – Sklopovi, uočava se njeno klasično nalazište. Deo kulturne baštine ovog kraja su i objekti narodnog graditeljstva, kao i materijalno svedočanstvo narodne neimarske veštine: starovlaška brvnara i pomoćni materijali okućnice, objekti koji su služili za smeštaj čovana, takozvane bačije.

Na ovim prostorima stočarstvo ima viševekovnu tradiciju, te su meso, mleko, sir i kajmak koji se tu proizvode neki od najkvalitetnijih namirnica koje možete pronaći na domaćem tržištu. Zaovine su takođe idealno mesto za ljubitelje sportova na vodi, pecanja i izleta u prirodi.

Izgradnjom brane „Lazići“, formirano je jezero koje se zvezdasto razliva u najnižim delovima sela Zaovine. Brana je visoka 130 metara, a najveća dubina jezera je 80 metara. U akumulacijama evidentirano je 14 vrsta riba koji su predstavnici 6 familija: potočna pastrmka, kalifornijska pastrmka, skobalj, klen, mrena, i mnoge druge. Postoji nekoliko značajnih plodišta od kojih se izdvajaju Zmajevački i Popovića potok. Na jezeru se nalaze i dva velika ribnjaka u kojima se uzgaja kalifornijska pastrmka.

Pored veličanstvene prirode i prelepih planinskih jezera, u dolini reke Beli Rzav na lokalitetu Luke, može se pronaći i geomorfološka atrakcija poznata pod nazivom Ravna stena ili Grad. Ravna stena predstavlja svojevrstan spomenik prirode stvoren abrazijom nekadašnjeg Panonskog mora, a kasnije jezera koje je isteklo kanjonom Ćurića sklopova. Na ovoj lokaciji se u srednjem veku nalazilo staro utvrđenje, a nešto kasnije i utočište legendarnog hajduka i odmetnika, Kostreš Harambaše. Postoje samo dva prilaza na ovaj lokalitet, te jedan vodi kroz pećinu sa jugozapadne strane, a drugi, klesani, nalazi se na severu.

Na ovim prostorima može se videti sivi soko, koji predstavlja prirodnu retkost Balkana. Osim toga, predeo se diči i retkom vrstom žute perunike, koja je možda i antropogeni relikt nekadašnjeg cveća koje je sadila srednjevekovna vlastela Ravne Stene. Ovaj ostatak iz vremena Panonskog mora je najverovatniji razlog za to što je u blizini jezera Zaovine pronađena Pančićeva omorika.